Γρηγόριος Παλαιολόγος, Ο ΠΟΛΥΠΑΘΗΣ (ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ)

Ο ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ – ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟΣ

Ο Γρηγόριος Παλαιολόγος (1794 - 1844) ήταν πεζογράφος και λόγιος, της εποχής του ελληνικού διαφωτισμού. Γεννήθηκε το 1777 στην Κωνσταντινούπολη και πραγματοποίησε γεωπονικές σπουδές. Ως πεζογράφος, στρέφεται προς το μυθιστόρημα και ασχολείται με αρκετή επιτυχία με την συγγραφή λογοτεχνικών έργων ρεαλιστικού χαρακτήρα. Το 1829 έρχεται στην Ελλάδα και διορίζεται από τον Καποδίστρια διευθυντής του «Προτύπου Αγροκηπίου» της Τίρυνθας, θέση που διατήρησε έως το 1831. Στη συνέχεια υπηρετεί στη δημόσια διοίκηση. Το 1839 εκδίδει το δίτομο μυθιστόρημά του «Ο πολυπαθής», ένα από τα πρώτα νεοελληνικά μυθιστορήματα. Στη συνέχεια, διορίζεται στην ελληνική πρεσβεία στην Κωνσταντινούπολη. Εκεί εκδίδει το δίτομο μυθιστόρημα «Ο ζωγράφος» και «το Επιστολάριον». Πεθαίνει το 1844 στην Κωνσταντινούπολη.

ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ – Ο ΠΟΛΥΠΑΘΗΣ (ΓΕΝΙΚΑ)

Ο πολυπαθής είναι ένα από τα πρώτα μυθιστορήματα της περιόδου 1830 – 1880. Έξι συνολικά βιβλία αποτελούν τον πολυπαθή. Ο ήρωας, Αλέξανδρος Φαβίνης, αφηγείται σε πρώτο πρόσωπο τις περιπέτειες του βίου του ενώ παράλληλα απεικονίζει τα ήθη ανθρώπων διαφορετικών χαρακτήρων, κοινωνικών τάξεων και τόπων.

Η ΥΠΟΘΕΣΗ ΤΟΥ ΑΠΟΣΠΑΣΜΑΤΟΣ

Στο συγκεκριμένο απόσπασμα, ο Αλέξανδρος Φαβίνης, βρίσκεται στο Χάρκοβο της Ρωσίας να δουλεύει ως δάσκαλος αριθμητικής ενός πλούσιου Ρώσου έμπορου. Στην πορεία έρχεται αντιμέτωπος με τις ιδιότροπες συζυγικές σχέσεις του ζευγαριού. Ο αφέντης του, παρουσιάζεται ευσεβής χριστιανός στους τύπους, πράγμα που έρχεται σε αντίθεση με τις πράξεις του, καθώς συμμετείχε σε διάφορες παράνομες δραστηριότητες. Η ιδιόρρυθμη γυναίκα του, παραδόξως επιζητεί να την δέρνει αφού για την ίδια αυτό αποτελεί ένδειξη αγάπης. Στο τέλος του αποσπάσματος το παρεξηγημένο «φλερτ» του Φαβίνη με την γυναίκα του εκατομμυριούχου αφέντη του, έχει ως αποτέλεσμα ο ίδιος του να βρεθεί σε μια δύσκολη κατάσταση.
ΣΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΑΞΙΖΕΙ ΝΑ ΠΡΟΣΕΞΟΥΜΕ ΤΟ ΕΙΡΩΝΙΚΟ ΥΦΟΣ ΤΟΥ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑ ΑΛΛΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΣΑΤΙΡΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΩΝ ΗΘΩΝ.

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΜΟΣ ΠΡΟΣΩΠΩΝ

ΡΩΣΟΣ ΈΜΠΟΡΟΣ

Ο Ρώσος έμπορος είναι ευσεβής (προσεύχεται συχνά), φιλάργυρος (αποφεύγει να δίνει ελεημοσύνη), υποκριτής - άδικος (παρ’ όλο που παρουσιάζεται θρήσκος, κλέβει το δημόσιο ταμείο) και ζηλιάρης (δέρνει στο τέλος την γυναίκα του όταν αυτή φαίνεται να πλησιάζει τον Φαβίνη).

ΓΥΝΑΙΚΑ ΤΟΥ ΡΩΣΟΥ

Μπορεί να χαρακτηριστεί ως αφελής και ανόητη καθώς πιστεύει πως το να την δέρνει ο άντρας της αποτελεί απόδειξη της αγάπης του και προσπαθεί με κάθε τρόπο να προσελκύσει το ενδιαφέρον του κάνοντας τον να ζηλέψει.

ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΦΑΒΙΝΗΣ

Μέσα στο κείμενο παρουσιάζεται η ειρωνική του στάση απέναντι στα ήθη διαφορετικών ανθρώπων, συμπονετικός (αφού παρηγορεί την γυναίκα του αφέντη του) και φοβητσιάρης μια και στο τέλος το βάζει στα πόδια μπροστά στο θυμό του Ρώσου.

ΜΗΝΥΜΑΤΑ ΤΟΥ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑ

Στο συγκεκριμένο έργο του, ο Παλαιολόγος, κρίνει την σύγχρονη του κοινωνία ενώ παράλληλα περνάει τα μηνύματα που επιθυμεί μέσα από ένα ζωντανό κείμενο. Τονίζει την κοινωνική υποκρισία της εποχής αναφέροντας τον τρόπο με τον οποίο τα τόσα ελαττώματα του Ρώσου συγχωρούνται... με γονυκλισίες και προσευχές. 

ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΜΕ ΤΟ ΣΗΜΕΡΑ

Η σχέση ενός ζευγαριού εκείνης της εποχής έχει αρκετές διαφορές σε σχέση με τα σημερινά δεδομένα. Η κυριότερη διαφορά εντοπίζεται στο γεγονός ότι πλέον δε θεωρείτε αποδεκτό ο άντρας να δέρνει την γυναίκα του και πως αυτό δεν αποτελεί σε καμία περίπτωση ένδειξη αγάπης. Ένα κοινό στοιχείο ανάμεσα στα ζευγάρια του τότε και του σήμερα είναι η ζήλεια μεταξύ των δύο συντρόφων, που σε επιτρεπτά όρια είναι βέβαια θεμιτή. Επίσης, σημαντικό είναι το μοτίβο του «ψευτοχριστιανού», δηλαδή του ανθρώπου που ενώ δείχνει ευσεβής και πιστός στην θρησκεία του, δεν εφαρμόζει όσα αυτή προβλέπει στην καθημερινή του ζωή. Επίσης, σημαντικό στοιχείο ενός τέτοιου ανθρώπου, είναι ο τρόπος ζωής του. Μπορεί να κάνει κάθε λογής ανήθικες πράξεις αρκεί να ζητήσει στο τέλος συγχώρεση για να ξαναρχίσει από την αρχή. Αυτό το μοτίβο βρίσκει εφαρμογή και στις σημερινές κοινωνίες.

Αγγελόπουλος Βασίλης & Αλεξιάδης Δημήτρης